SİVRİSİNEKLER
Yaşam şekilleri, Biyolojileri ve Zararları
Tüm sivrisineklerin yaşam çevreleri yumurta, larva, pupa ve ergin olmak üzere 4 aşamadan oluşur. İlk üç aşama, sucul ortamlarda geçerken, ergin sivrisinek karada yaşar. Bu türlerin dişileri kanla, erkekleri bitki özsuyuyla beslenir. Dişilerin ortalama ömrü 15 – 150 gün, erkeklerin ise 4 – 7 gün arasında değişmektedir. Ergin dişiler kan emdikten sonra vücutlarında geliştirdiği 100 – 150 adet yumurtayı en yakın durgun su birikintisine bırakırlar. Su sıcaklığına bağlı olarak (15 – 40 0C) yumurtalar, larva, pupa evrelerini 10 – 20 gün içerisinde tamamlayarak ergin hale dönüşürler.
Anopheles spp. , Culex spp. ve larvaları
SİVRİSİNEK ÜREME ALANLARI (BİOTOPLARI);
Bataklıklar ve yavaş yavaş akan akarsular, göller, dere ve nehir kıyısındaki durgun su odakları,
Çayır ve ormanlık alandaki biriken kar ve yağmur suları,
Sulama kanalları, çeşme yalakları,
Çeltik üretim tarlaları,
Temel çukurları, taş oyukları, ağaç kovuklarında biriken sular,
Konutların balkonunda bulunan saksı, bidon gibi su biriken kaplar,
Bahçelerde bırakılan fıçı, kova ve oto lastikleri,
Açıkta akan lağım suları ve foseptik kuyuları.
CULEX, ANOPHELES, AEDES YUMURTALARI;
| Su Isısı ( 0C ) | 10 | 15 | 20 | 25 | 30 | 35 |
| Larva dönemini tamamlama süresi (gün) | 30 – 40 | 26 | 18 | 14 | 11 | 7 |
CULEX, ANOPHELES, AEDES LARVALARI;
| Su Isısı ( 0C ) | 15 | 20 | 25 |
| Pupa dönemini tamamlama süresi (gün) | 4 – 5 | 2,5 | > 1,5 |
Ergin sivrisinekler üredikleri alandaki ot, yosun, bitki özsuyu ve birikinti sularla beslenerek 6 – 12 saat içerisinde döllenmek amacı ile üreme ortamını terk ederler.
DÖLLENEN DİŞİ SİVRİSİNEĞİN EMME VE YUMURTA GELİŞTİRME EVRESİ;
| Ortam Isısı ( 0C ) | 15 | 30 | 35 |
| Yumurta geliştirme evresi (gün) | 7 | 1 – 2 | > yumurta gelişmez |
SİVRİSİNEKLERİN ARACI OLDUĞU HASTALIKLAR;
- Protozoonlar (Sıtma)
- Helmintler (Brugia malayi, Wuchereria bancrofti)
- Arbovirüsler (Deng humması, Sarı humma, Batı nil humması)
- Meningo – Ensefalitler (St.Louis ensefaliti, Batı at ensefaliti, Kalifornia ensefaliti)
KARASİNEKLER
Tespit edilen Türler
- Musca spp.
- Famma spp.
- Muscina spp.
- Stomoxys spp.
Musca spp. ve Stomoxys spp.
Yaşam şekilleri
Karasinekler kokuya çok hassas oldukları gibi ısıya da çok duyarlıdırlar. Sık sık bulundukları çalılıklarda ya da bitkilerin yapraklarının gölgesinde dinlenirler. Beslenme yerleri hayvan ve insan artıkları, geniş çapta da hayvan ve insan dışkılarıdır. Gündüzleri yiyecek temin edebilecekleri yerlerde yaşayan bu sinekler geceleri dinlenmek için eşyaların kenarlarında, iplerde, tellerde ve tavanlarda konaklarlar.
Çöplük ve lağım birikintileri bu sinekler için ideal beslenme yerleridir. Her türlü organik atıkların bulunduğu ortanda hayat bulur.
Erginlerin ömrü 40 – 50 gündür. Yaşamı boyunca 5 – 6 defa, her defasında 100 – 150 yumurta yaparlar. Bu yumurtalar ortam sıcaklığına bağlı olarak 16 – 35 0C’ de 7 – 44 günde yumurta, larva, pupa evrelerinden sonra ergin hale gelirler.
Yediklerini tekrar besinlerin üzerine kusarak dekompoze eder ve kendilerinin yiyebileceği şekle dönüştürürler. Bu sinek türleri vücutlarının gerek iç gerek dış yapısında; virüsler, bakteriler, protozoalar, helminth yumurtaları gibi patojen mikroorganizmaları taşıyarak birçok hastalığın bulaşmasına sebep olurlar.
ARILAR
YABAN ARISI (Vespula spp. Yellow Jacket)
2,0 – 2,5 cm. boyunda, siyah ve sarı çizgili renktedirler. Yuvalarını toprakta, örneğin eski kemirgen yuvalarının içinde veya benzer deliklerde yapmayı tercih ederler.
Yabanarılarının binlercesi tek koloni halinde yaşarlar. İlkbaharın başında tek bir kraliçeden başlayan koloni ilk birkaç ay çok küçüktür. Yaz aylarına gelindiğinde, problem yaratacak populasyona ulaşırlar. Yuvaları bozulduğunda çok saldırgan olurlar ve çok acı vererek sokarlar. Bir kez soktuğunda ölen balarılarından farklı olarak, yabanarıları birçok kez sokabilirler. Leşle beslenen haşereler olduklarından, ağaçlık alanlarda veya arazilerde faydaları vardır. Ancak evlere yakın veya evlerin içinde bulunan koloniler, orada yaşayan insanlar için tehdit oluştururlar. Böyle bir durum fark edildiğinde, koloniler muhakkak elimine edilmelidir. Bu arılarla mücadelenin tehlikeli olması nedeniyle profesyonel bir firmadan hizmet alınması daha doğrudur.
EŞEK ARISI ( Vespula vulgaris )
2,5 – 4,0 cm. boyunda, koyu ve açık kahverengi çizgili renktedirler. Genelde ağaçlarda ve çalılarda, havai kâğıt yuvalar kurarlar. Ancak özellikle bu tür arılar, tavan arası, baca, dış duvarlar gibi mekânlarda da yuva kurmayı severler.
Eşekarıları bir yıl süreyle yaşayan koloniler kurarlar. Kışı geçirmiş olan kraliçe, ilkbaharla birlikte uygun bir yuva bulur, içine küçük bir petek kurar ve ilk larvayı oluşturur. Bu larva yetişkin bir işçi arıya dönüştüğünde, yuvanın büyütülmesi ve yiyecek bulunmasıyla uğraşırlar. Yuvalarının içini ve peteği, ağaç ve kabuk parçacıklarından yaparlar. Kolonileri tehdit edilirse saldırgan olurlar. Yaz sonunda birkaç yüz işçi arıdan oluşan populasyona ulaşırlar. Sonbahara doğru koloni kraliçeler üretir ve bunlar kışı geçirmek üzere farklı yerlere uçarlar.
Dünyanın her yerine yayılmış olan eşekarılarından, ülkemizde yaşayanları içerisinde genellikle sarı – siyah renkleri ile hemen tanınırlar. Sokucu iğneleri çok küçük ve ince olduğundan iğnelerini soktuktan sonra bir zarara uğramadan geriye çekebilirler. Bu nedenle defalarca sokabilirler. Eşekarılarının zehirleri konusunda görüşler farklıdır. Kişinin duyarlılığına göre bu etki farklı olur. Alerjisi olanlarda bu etki fazla hissedilir. Sokma yerinin vereceği zararla yakından ilgisi vardır.
Örneğin, herhangi bir yolla ağza, yutağa ya da boğaza kadar ulaşabilen bir eşek arısının sokması durumunda meydana gelecek şişlik insanın boğularak ölmesine neden olabilir. Arılardaki sokma arzusu türlere göre değişir. Ancak kendilerini tehlikede hissettikleri zaman saldırırlar. Özellikle sıcak havalarda yuvalarına yaklaşırken dikkatli olmak gerekir. Çünkü sıcakta saldırganlıkları artar.
