DEPO ZARARLILARI

** DEPO ZARARLILARI**

KAPRA BÖCEĞİ (Trogoderma granarium Everst.)

Erginler kırmızımsı kahverengi ve oval şekillidir. Vücut üzerinde açık renkli enine bantlar ve kıllar bulunur. Ergin dişi 2.5 mm. erkek 1.8 mm. boyundadır. Yumurtaları saydam – beyaz renklerdedir. Larvaları yaşına göre 0.5 – 5.5 mm. boyda, halkalı bir görünüşe sahiptir. Vücut çok sert esmer kıllarla kaplıdır. Vücut sonunda uzun bir kıl demeti bulunur. Pupa soluk esmer renkli, sırtı hariç diğer bölümleri tüylerle kaplıdır.

BİYOLOJİSİ VE ZARARI

En çok buğday da zarar yapmakta hububat, yağlı pastalar, süt tozu, bira mayası, makarna, kuru meyve, sebze tohumları, küspe ve yer fıstığında da zarar yapan polifag bir türdür.

Kapra böceği erginleri gıdalanmaksızın 14 – 22 gün yaşayabilirler. Ergin dişi 30 – 126 adet yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larva ortamdaki gıdaları yiyerek gelişir. Larva 5 – 6 gömlek değiştirerek pupa olur. Normal koşullarda gelişme süresi 40 – 56 gündür. Yılda ortalama 4 – 5 döl verirler. Uygun koşullarda yıldaki döl sayısı 12’ye kadar çıkabilmektedir. Kapra böceği denmesinin en büyük nedeni ilk kez Hindistan’da tuğla delikleri arasında bulunması ve bu adı almasıdır. Bu zararlının kontrolünü ve mücadelesini zorlaştıran bazı önemli yaşayış özellikleri vardır. Örneğin; larvalar gıdalanmaksızın 4 – 5 yıl yaşayabilmektedirler. Ambarların yarık ve çatlaklarında bu larvaların yerleşim gösterdikleri gözlenmektedir.

Sadece depolarda yaşayan bu canlılar, tarlada zararlı değillerdir. Kıllı larvaları her şeye kolayca tutunabildiklerinden, depoya giren çıkan ürünlere kolayca bulaşırlar veya taşınabilirler. Larvaları tohumun embriyonunu yiyerek zarara başlar, daha sonra endosperm ve tohum kabuğunu da yerler. Artıkları ile ürünü kirletirler, erginlerinin yaşam süresi, kısa olduğu ve az beslendikleri için zararları önemsizdir.

 

 

TESTERELİ BÖCEK (Oryzaephilus surinamensis )

Erginleri ince, uzun, yassı şekilli kırmızıdan koyu kahverengiye değişen renkte bir böcektir. Boyu 2.5 – 3 mm. dir. Pronotomun her iki yanında 6’şar adet testere dişi şeklinde çıkıntı vardır. Yumurta beyaz renkli ince ve uzun şekillidir. Larva silindirik şekilli beyaz renkli yaklaşık 3 mm. uzunluktadır. Pupaları ise krem renklidir ve 3 – 3.5 mm. boydadır.

BİYOLOJİSİ VE ZARARI

Pirinç, mısır, sorgum, buğday, kuru tütün, kuru meyve, kuru sebze ve diğer hububat ürünlerinde zararlı bir türdür.

Erginler 8 – 10 ay yaşarlar. Bir dişi ortalama 170 yumurta bırakır, 5 gömlek değiştiren larva pupa olur. Uygun koşullarda 5 – 6 haftada gelişim gösterir ve yılda 5 – 6 döl verir. Zarara uğramış hububatta sekonder zararlı olarak önem taşır. Depoda ısının yükselmesine, kızışmaya ve küflenmeye neden olurlar.

Özellikle mısırda pupa döneminden çıkan erginler bir hafta sonra çiftleşerek yumurta bırakmaya başlarlar. Yumurtalarını mısır tanesinin genellikle embriyo kısmına yakın yerlerden hortumları ile açtıkları deliklere bırakırlar. Larva pupa dönemini tane içinde geçirir. Erginler 6 – 8 ay yaşarlar ve bu süre içinde 120 – 280 yumurta bırakır, yılda 5 – 6 döl verirler. Bu türün kanatları gelişmiştir, bu nedenle uçabilir ve yaz aylarında tarlada iken mısır tanelerinin üzerine yumurta bırakırlar. Hasat sonrasında ürünle, ambara geçerek burada zararlara sebep olurlar.

 

 

BUĞDAY BİTİ Sitophilus granarius (L.)

Erginleri parlak koyu kahve veya esmer renkli 3 – 5 mm. boyundadır, baş kısımlarında bir çift kuvvetli mandibulaları bulunur, alt kanatları körelme gösterdiğinden uçamazlar. Yumurtaları beyaz renklidir, larvaları ise krem renkli olup 2,5 – 3 mm. boyunda ve bacaksızdır. Pupaları ise genellikle sarımsı beyaz renkli ve 4 mm. boyundadır. Bu dönemde hortum, baş ve bacaklar belirgindir.

BİYOLOJİSİ VE ZARARI

Öncelikle buğday ve çavdarı tercih eder, yulaf, arpa ve mısırda da zararlı olabilir. Erginlerine baklagil tohumları, un, kepek ve irmikte rastlanırsa da bunlarda çoğalamazlar.

Erginler bir hafta içinde çitleşerek yumurta bırakmaya başlarlar, ergin dişi yumurtalarını buğday danesine açtığı deliğe bırakarak salgısı ile bu yumurtayı sabitler. Yumurta sayısı 150 – 300 arasında değişir. Yumurta, larva ve pupa dönemine dane içinde geçer. Uygun koşullarda gelişme süresi 30 – 45 gündür. Memleketimiz koşullarında yılda 3 – 4 döl verir. Eğer yoğun populasyon oluşursa üründe kızışmaya neden olur, böylelikle ürün kullanılmaz hale gelmektedir. Doğrudan sağlam daneye zarar veren primer bir zararlıdır.

 

 

UN BİTİ Tribolium castaneum Hbst.

Erginleri parlak koyu kırmızı renkte, 3.5 – 4 mm. boyunda, yassı şekildedir. Baş ve göğüs sık noktalıdır. Kın kanatların üzeri boyuna ince çizgilidir. Kırma bitinde gözün ön kısmındaki şakak çıkıntısı göz hizasını geçer. Un bitinde ise geçmez. Bu iki türü birbirinden ayıran özellik ise un bitinde antenlerin son üç halkasının diğerlerinden daha geniş olmasıdır. Her iki türün yumurtası beyaz renklidir. Larvalar olgunlaştığında 5 – 7 mm. boyda ve sarımsı kahverengi renktedir. Larvalar olgunlaştığında 5 – 7 mm, boyda ve sarımsı kahve renklidir. Pupa önce beyaz sonra sarı renklidir.

BİYOLOJİSİ VE ZARARLARI

Tribolium ssp. Un, kepek, irmik, hububat, çikolata, baharat, kuru meyve ve baklagillerde zararlı türlerdir.

Erginlerin yaşama süresi ortalama 1 yıldır. Ancak erginlerin 3 – 4 yıl kadar yaşayabildikleri bilinmektedir. Ergin dişi yaşadığı sürece 300 – 400 yumurta bırakır. Larva 5 gömlek değiştirdikten sonra pupa olur. Normal koşullarda gelişme süresi 46 – 60 gündür. Her iki türde yılda üç dört döl verirler.

Depolanmış hububatın sekonder bir zararlısıdır. Genellikle diğer zararlılar tarafından zedelenmiş hububatta veya kırılmış danelerde zararlı olurlar. Tüneller açtıkları için undaki bulaşığı kolayca farkedilir. Çok ağır bulaşmalarda ortamda belirgin bir asit kokusu oluşur. Yoğun bulaşmalarda ürünün gıda maddesi olarak değerini tamamen yok eder.

 

 

DEĞİRMEN GÜVESİ Anagasta küehniella (Zell.)

Ergin güve dumanlı gri renkte ve 10 – 14 mm. boyundadır. Ön kanatlar üzerinde enine zigzag bantlar vardır. Arka kanatlar sarımsı / beyaz renkli ve saçaklıdır. Kanat açıklığı 16 – 20 mm. dir. Yumurta beyaz renkli ve oval şekillidir, larvalar ise krem renkli ve kıllarla kaplıdır. Olgun larva 12 – 19 mm. boyda, pupa sarımsı kahverengi ve 9 mm boydadır.

BİYOLOJİSİ VE ZARARI

Larvalar asıl zararını unda yapmakla birlikte bazen hububat, kepek,ekmek, kuru meyve, bisküvi, palamut, kakao gibi ürünlerde de zarar yapar.

Erginler 1 – 2 hafta yaşarlar. Ergin dişi yaşamı süresince 140 yumurta bırakır. Yumurtalar gıda ortamına bırakılır. Olgunlaşan larva gıda ortamını terk ederek, ambarda ki çatlak, yarık, girinti vs. yerlerde koza örerek pupa olurlar. Gelişme süresi normal koşullarda 6 – 8 haftadır, yılda 3 – 4 döl verirler.

Zararı ise, yiyerek, ipliksi maddelerle ürünü birbirine bağlayarak, bıraktıkları gömlek artığı, dışkı gibi kalıntılarla kirletmek sureti ile olur.

 

 

İNCİR KURDU Ephestia cautella (Walk.)

Erginlerin kanat açıklığı 16 – 20 mm., boyları 9 – 10 mm.’ dir. Ön kanatlar beyazımsı – gri renkli ve saçaklıdır. Yumurta oval şekilli ve beyaz renklidir. Açılıma doğru renk sarımsı – turuncuya döner. Olgun larva 10 mm. boyundadır. Sırtı pembemsi, diğer bölümleri kirli beyaz renklidir. Vücut koyu renkli halkalardan çıkan kıllarla kaplıdır. Pupa koza içinde 6 – 8 mm. boyunda ve kahve renklidir.

BİYOLOJİSİ VE ZARARI

İncir, üzüm, erik, kayısı, hurma v.b. kuru meyvelerde, kestane ceviz, iç fındık, antep fıstığı, yer fıstığı, badem, susam, ayçiçeği v.b. yağlı tohumlarda, hububat ve mamülleri, kakao, süt tozu, baharat, keçiboynuzu, v.b. materyallerde zararlı bir türdür.

Erginler 1 – 2 hafta yaşarlar. Ergin dişi bu sürede ortalama 230 – 270 kadar yumurta bırakır. Yumurtalar gıda ortamına bırakılır. Larva 5 gömlek değiştirdikten sonra pupa olur. Uygun koşullarda gelişme süresi 42 – 52 gündür. Bu zararlı Karadeniz Bölgesi fındık depolarında üç döl verir. Ege bölgesinde ise sergilerde yumurta bıraktıkları incirlerin depolara alınması nedeniyle döl sayısı 4’e kadar çıkabilir.

Depolanmış materyalin üst yüzeyinde ipek iplikleri ile sarılmış larva dışkıları ile bir örtü oluşturabilirler. Pupa kozalarına da çuvallanmış üründe ürünün çuvala değdiği yerlerde rastlamak mümkündür. Tahıl danelerinde yeme zararı tipik olanak embriyo bölgesinde olur.

Yapılan araştırma çalışmalarına göre; İncir Kurdu, Kuru Meyve Güvesi ve Kuru İncir Güvesi Ege Bölgesinde kuru incirin sergi döneminde %12 – 23, depolarda ise %39 – 68 oranında kayıplara neden oldukları kanıtlanmıştır. Ayrıca bu zararlıların larva döneminde incir içine bıraktıkları baş kapsülleri dış satımda sorunlara yol açabilmektedir.

KURU İNCİR GÜVESİ Ephestia figuliella (Gregs.)

Ergin kımızı, ender olarak açık sarı renkli olup, 8 – 9 mm. boyundadır. Kanat açıklığı 18 – 26 mm.’ dir. Ön kanatlar enine koyu renk bantlıdır. Arka kanatlar ise daha açık renkli ve saçaklıdır. Yumurta, larva ve pupanın morfolojik özellikleri incir kurduna benzer.

BİYOLOJİSİ VE ZARARI

İncir, üzüm, erik, kayısı, hurma v.b. kuru meyvelerde, kestane ceviz, iç fındık,

antep fıstığı, yer fıstığı, badem, susam, ayçiçeği, v.b. yağlı tohumlarda, hububat

ve mamüllerinde, kakao, süttozu, baharat, keçiboynuzu v.b. materyallerde zararlı

bir türdür.

Erginler 24 gün yaşar, ergin dişi bu sürede 350 kadar yumurta bırakır.

Uygun koşullarda gelişme süresi 43 gündür ve yılda 3 – 4 döl verirler.

Esas zararını kuru üzümlerde yaparlar, larvaları yiyerek yaptıkları zarardan başka, salgıları ve pislikleri ile bulundukları gıda ortamını kirletirler. Ördükleri ağlarla üzümün görüntüsünün bozulmasına ve pazar değerinin düşmesine neden olurlar.

 

 

KURU MEYVE GÜVESİ Plodia interpunctella (Hbn.)

Erginin ön kanatlarının bir bölümü sarı, bir bölümü kırmızı ve koyu lekelidir. Boyu ortalama 9 mm. kanat açıklığı 18 mm.’ dir. Arka kanatlar sarımsı gri renklidir. Larva kirli beyazdan pembemsi – kreme kadar değişen renklere sahiptir. Boyu 10 – 12 mm.’ dir. Pupa koza içinde kahverengi renkte ve 6 – 8 mm. boydadır.

BİYOLOJİSİ VE ZARARI

Kuru incir, kuru kayısı, fındık, kuru üzüm, yağlı tohumlar, hububat, un ve mamulleri, kakao ve baharatta zararlı bir türdür.

Erginler pupa döneminden çıkar çıkmaz çiftleşerek, yumurta bırakmaya başlarlar. Ergin dişi 2 – 4 haftalık yaşam süresince gıda ortamına 300 – 400 kadar yumurta bırakır. Larva 5 gömlek değiştirdikten sonra koza örerek pupa olur.

Gelişme süresi, uygun koşullarda 37 – 52 gündür. Yılda koşullara göre 2 – 5 döl verirler. Zarar yüksek olduğu zaman ürünün üzerini bir ağ örtüsü ile kapatabilir. Buğday ve çavdar da yalnızca embriyoyu yer. Mısırda ise endospermi de yiyebilir.